newsare.net
«Η Διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή· καθενός χαμογελάει, πάρ’ το, λέγοντας, και συ». Με αυτή τη ζωντανή προσωποποίηση της διχόνοιας,«Απ’ τη Σμύρνη στην Κερύνεια: Το τίμημα της διχόνοιας»
«Η Διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή· καθενός χαμογελάει, πάρ’ το, λέγοντας, και συ». Με αυτή τη ζωντανή προσωποποίηση της διχόνοιας, ο Διονύσιος Σολωμός, μέσα στον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν», το 1823 προειδοποιούσε ή αναφερόταν στον πιο επικίνδυνο εχθρό για τον αναδυόμενο τότε ελληνισμό: τον εσωτερικό (ελληνικός εμφύλιος εν μέσω επανάστασης 1823-1825). Τη στιγμή που το έθνος μαχόταν για την ανεξαρτησία του, ο ποιητής βλέπει ελάχιστο πιο μακριά ή το ζει εκείνη την στιγμή— τους ίδιους τους Έλληνες, τυφλωμένους από φιλοδοξία, φθόνο ή ιδεολογική αδιαλλαξία, να στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου. Και δεν διαψεύστηκε. Την προφητική του ματιά επιβεβαιώνει και ολόκληρος ο 20ός αιώνας. Δύο κομβικοί εθνικοί διχασμοί — στην Ελλάδα (Βενιζέλος vs. Κωνσταντίνος) και στην Κύπρο (Μακάριος vs. Γρίβας) — απέδειξαν ότι η διχόνοια δεν είναι μόνο αφηρημένος κίνδυνος. Είναι δύναμη με πραγματικές, ολέθριες συνέπειες: από την καταστροφή της Σμύρνης έως τον διαμελισμό της Κύπρου. Ο Εθνικός Διχασμός στην Ελλάδα (1915–1922) γεννήθηκε από μια σύγκρουση δύο ισχυρών προσώπων, του Ελευθερίου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου Α'. Πίσω όμως από τις προσωπικότητες βρίσκονταν δύο διαφορετικές Ελλάδες: εκείνη που επιθυμούσε εκσυγχρονισμό, συμμετοχή στην Αντάντ και επέκταση των εθνικών συνόρων· και εκείνη που πρότασσε τη σταθερότητα, τη συντήρηση και την ουδετερότητα. Η χώρα διασπάστηκε: δύο κυβερνήσεις, δύο στρατοί, δύο αλληλομισούμενες κοινωνίες. Και όταν η «δολερή» Διχόνοια έδωσε σε όλους το «σκήπτρο» της εξουσίας, το αποτέλεσμα ήταν το χάος. Η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 δεν υπήρξε απλώς στρατιωτική ήττα· ήταν το τίμημα της εσωτερικής τύφλωσης, του φθόνου και της απουσίας ενότητας. Πέντε δεκαετίες αργότερα, στην Κύπρο, η Ιστορία έδειξε ξανά το σκήπτρο της διχόνοιας. Ο Μακάριος και ο Γρίβας, δύο ηγετικές μορφές του κυπριακού Ελληνισμού, οραματίζονταν διαφορετικούς δρόμους για το νησί: ο πρώτος φαίνεται να προτιμούσε τη διεθνή κατοχύρωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο δεύτερος την άμεση Ένωση με την Ελλάδα. Η πολιτική πόλωση οδήγησε στη δημιουργία στρατοπέδων – Μακαριακοί και Γριβικοί – που δεν άργησαν να μετατραπούν σε εμπόλεμους μηχανισμούς. Η κορύφωση ήρθε με το πραξικόπημα του Ιουλίου 1974 (αν και ο ένας από τους δύο είχε ήδη πεθάνει προ εξαμήνου), που έδωσε την αφορμή στην Τουρκία να εισβάλει και να καταλάβει το βόρειο τμήμα της Κύπρου. Εκεί ο στίχος του Σολωμού «πως το χέρι σας κτυπάει / του αδελφού την κεφαλή» απέκτησε τρομακτικά κυριολεκτική σημασία. Και οι δύο διχασμοί προέκυψαν από βαθιές ιδεολογικές, γεωπολιτικές και πολιτικές διαφορές. Και στις δύο περιπτώσεις, ισχυρές προσωπικότητες, με ορθές προθέσεις ενδεχομένως, διχάστηκαν τόσο έντονα, ώστε διέλυσαν τη συνοχή του έθνους που προσπαθούσαν να υπηρετήσουν. Στην Ελλάδα, η διχόνοια κόστισε μια μεγάλη εθνική ήττα και χιλιάδες ξεριζωμένους. Στην Κύπρο, κόστισε τη μισή πατρίδα. Η διαφορά; Η Ελλάδα είχε εδραιωμένο κράτος· η Κύπρος βρισκόταν σε εθνικά και γεωπολιτικά αχαρτογράφητα νερά. Η Ελλάδα πλήρωσε με την απώλεια εθνικών στόχων· η Κύπρος με τον διαμελισμό και τη διαρκή εκκρεμότητα ενός άλυτου προβλήματος. «Μην το πιάστε, γιατί ρίχνει εισέ δάκρυα θλιβερά.» Ο Σολωμός δεν θα μπορούσε να είναι πιο σαφής. Το δέλεαρ της εξουσίας, της «ορθότητας», της «μοναδικής λύσης» μπορεί να φαίνεται ευγενές ή απαραίτητο — αλλά όταν συνοδεύεται από διχασμό, οδηγεί αμείλικτα στα «δάκρυα θλιβερά». Η διχόνοια, όταν νομιμοποιείται στο όνομα της πατρίδας, πάντα την πληγώνει. Και αυτό είναι το πιο οδυνηρό της επίτευγμα: κάνει αδελφό να στρέφεται ενάντια στον αδελφό, στο όνομα ενός κοινού στόχου που χάνεται μέσα στο αίμα και τις στάχτες. «Εάν μισούνται ανάμεσό τους, δεν τους πρέπει ελευθεριά.» Αυτή η στροφή, η πιο σκληρή ίσως του Σολωμού, είναι και η πιο ειλικρινής. Ελευθερία δεν είναι δώρο· είναι ευθύνη. Δεν είναι μόνο νίκη κατά των ξένων· είναι κυρίως συμφιλίωση μεταξύ των δικών. Ο Ελληνισμός έμαθε με τον σκληρό τρόπο ότι η αληθινή ελευθερία απαιτεί πρώτα απ’ όλα ενότητα. Όταν χαρίζουμε το σκήπτρο της διχόνοιας ο ένας στον άλλον, γινόμαστε μόνοι μας οι κατακτητές του εαυτού μας. Στέλιος Οδυσσέως Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης Read more