ΕΥ: Ξοδεύτηκε το 1,5 δισ. του σχεδίου υδατικής ανάπτυξης- Έγιναν μόλις 14 έργα
Οι κίνδυνοι όσον αφορά την ποιότητα του πόσιμου νερού και την ασφάλεια των φραγμάτων, που προκύπτουν από την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, συζητήθηκαν στη σημερινή συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, με την υποστελέχωση του Τμήματος Ανάπτυξης Υδάτων (ΤΑΥ) και την ανάγκη διαχείρισης των μεγάλων ποσοτήτων απώλειας νερού να βρίσκονται στο επίκεντρο.
Οι Βουλευτές ζήτησαν την παρουσία της Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρίας Παναγιώτου, σε επόμενη συνεδρία, όπου θα συνεχιστεί η συζήτηση του θέματος, καθώς απαιτούν, όπως είπαν, απαντήσεις από τους πολιτικούς προϊστάμενους.
Κατά τη συνεδρίαση, οι ΕΟΑ ζήτησαν οικονομική ενίσχυση για να μπορέσουν να ανταποκριθούν ολιστικά στο ζήτημα της απώλειας νερού και στη διασφάλιση της επάρκειας υδροδότησης, ενώ οι αγροτικές οργανώσεις επανέλαβαν το αίτημά τους για δημιουργία ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων.
Ο Γενικός Ελεγκτής, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, είπε ότι «είμαστε σε μια περιοχή που υπάρχει έντονη ξηρασία και η κατάσταση χειροτερεύει. Δεν είναι εύκολες οι λύσεις», σημείωσε, τονίζοντας τη σημασία της όσο το δυνατόν καλύτερης διαχείρισης της γεωργίας, των φραγμάτων, των αφαλατώσεων.
Τα ευρήματα της έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας (ΕΥ) παρουσίασε ο Άκης Κίκας, μέλος της διευθυντικής ομάδας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Όπως είπε, παρά το ότι μεσολάβησαν 9 χρόνια από την προηγούμενη έκθεση της ΕΥ για το θέμα «δεν είδαμε την αναμενόμενη αντιμετώπιση στους προβληματικούς τομείς που εντοπίσαμε το 2016».
Συνοπτικά, ανέφερε ότι η Συμβουλευτική Επιτροπή Διαχείρισης Υδάτων υπολειτουργεί, δεν παρέχει την αναμενόμενη καθοδήγηση στους τοπικούς φορείς υδάτων και συνεδριάζει μόλις 1-2 φορές τον χρόνο.
Σημείωσε, ακόμα, ότι από το 15ετές σχέδιο υδατικής ανάπτυξης για την περίοδο 2016-2030, ύψους €1,5 δισ., που προέβλεπε 60 έργα, μέχρι σήμερα έχουν υλοποιηθεί μόλις 14, με μεγάλο μέρος των δαπανών να έχει ήδη ξοδευτεί. Επιπλέον μέτρα ύψους €19 εκ. προβλέπονταν για το σχέδιο διαχείρισης πλημμύρας, τα οποία έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί το 2021, αλλά ακόμα εκκρεμούν.
«Διαπιστώνουμε ελλείψεις στα θέματα ασφάλειας, αφού δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης» όσον αφορά τα φράγματα, είπε, τα οποία είναι παλιά και το θέμα χρήζει άμεσης αξιολόγησης. Σημείωσε ότι ακόμα και εκεί που ετοιμάστηκαν εγχειρίδια, η συντήρηση δεν γίνεται με βάση αυτά.
Ο κ. Κίκας επεσήμανε, ακόμα, ότι μόνο για τρία φράγματα (Γερμασόγειας, Πολεμιδιών, Ταμασσού) υπάρχει πρόνοια πού θα πάει το νερό σε περίπτωση αστοχίας. «Κατά την άποψη μας έχει κι άλλα φράγματα όπου πρέπει να αξιολογηθεί ο κίνδυνος», είπε, αναφέροντας, ενδεικτικά, το φράγμα του Κούρρη, που είναι το μεγαλύτερο. Εξάλλου, για το ίδιο θέμα, αναφέρθηκε στο κενό που δημιουργήθηκε στο ΤΑΥ από τη συνταξιοδότηση έμπειρου προσωπικού σε θέματα συντήρησης φραγμάτων, χωρίς να παραμένει η γνώση στο τμήμα.
Επιπλέον, τα τελευταία 10 χρόνια δεν έχει γίνει καμία ανεξάρτητη επιθεώρηση στα μεγάλα φράγματα, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία, είπε. Έκανε, επίσης, αναφορά σε ιδιωτικά φράγματα, πολλά από τα οποία έγιναν αυθαίρετα, στα οποία, επίσης, δεν έγινε καμία επιθεώρηση, ενώ για κανένα από αυτά δεν εκδόθηκε τελικό πιστοποιητικό.
Όσον αφορά τις αφαλατώσεις, ο κ. Κίκας είπε ότι «αναγνωρίζουμε τη θετική συνεισφορά στην απεξάρτηση των αναγκών ύδρευσης από τις καιρικές συνθήκες». Σημείωσε, ωστόσο, ότι από την εκτεκταμένη χρήση τους προκύπτουν άλλα προβλήματα, όπως ρύπανση, αυξημένο κόστος ηλεκτρισμού και παραγόμενου νερού, αλλά και θέματα διάβρωσης σε ηλιακούς θερμοσίφωνες. Σημείωσε ότι η ΕΥ ζήτησε μελέτη κοστολόγησης της απόφασης για ύδρευση από τις αφαλατώσεις, η οποία δεν έχει γίνει ακόμη.
Επιπλέον, ανέφερε ότι το 64% των υδάτινων σωμάτων βρίσκεται σε κακή κατάσταση, με σημαντικότερες απειλές να αποτελούν τα αστικά και κτηνοτροφικά λύματα, η νιτρορύπανση και η υφαλμήρυνση. Πρόσθεσε το γεγονός ότι πολλές γεωτρήσεις είναι παράνομες και δεν γνωρίζουμε πλήρως τον αριθμό τους και τι νερό αντλείται από αυτές, ενώ σε πολλές περιπτώσεις το νερό που αντλείται δεν τιμολογείται, σε αντίθεση με τι προβλέπει η νομοθεσία. Για το ίδιο θέμα, είπε ότι μόνο στο 26% των γεωτρήσεων ύδρευσης υπάρχουν ζώνες προστασίας γύρω από αυτές, που να προστατεύουν το πόσιμο νερό.
Όσον αφορά τις απώλειες νερού από το δίκτυο, ανέφερε ότι οι απώλειες από τα δίκτυα του ΤΑΥ και των μεγάλων συμβουλίων υδατοπρομήθειας είναι σε αποδεκτά πλαίσια, εφιστώντας την προσοχή στα μικρότερα κοινοτικά συμβούλια και στους δήμους, που σε κάποιες περιπτώσεις το ποσοστό ατιμολόγητου νερού μπορεί να φτάσει μέχρι και το 70%.
Χρειάζονται μεγαλύτερα κονδύλια για ολιστική διαχείριση απωλειών λένε οι ΕΟΑ
-------------------
Ο Πρόεδρος του ΕΟΑ Λευκωσίας, Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης είπε ότι χρειάζεται καλύτερη συνεργασία στο πλαίσιο ενός κοινού χρονοδιαγράμματος με το ΤΑΥ και ανέφερε ως παράδειγμα τη μεγάλη καθυστέρηση που παρουσιάστηκε στην επίλυση του προβλήματος ύδρευσης στη Λακατάμεια, που έμεινε για 8-9 μέρες χωρίς νερό.
Επεσήμανε ότι τα σημαντικά αντλιοστάσια πρέπει να έχουν γεννήτριες, καθώς και την ανάγκη για δημιουργία δεύτερου αγωγού στη Λακατάμεια.
Όσον αφορά την αντιμετώπιση των διαρροών, ανέφερε ότι το κονδύλι €1,8 εκ. που αντιστοιχεί στη Λευκωσία αφορά την έξυπνη διαχείριση εντοπισμού διαρροών. «Αυτό είναι το ελάχιστο. Όταν υπάρχουν κοινότητες ή επαρχίες με κοντά στο 50% ατιμολόγητο νερό, το €1,8 εκ. είναι πολύ λίγο για να βοηθήσει την κατάσταση», είπε.
Πρότεινε, επίσης, τη δημιουργία ενιαίου δικτύου ομβρίων, με χρηματοδότηση από το Technical Support Instrument για αξιοποίηση του νερού της βροχής. Ζήτησε, σε αυτό το πλαίσιο, τη χρηματοδότηση από το κράτος των αγωγών υπερτοπικής σημασίας και μεγάλων αντιπλημμυρικών έργων. Συγκεκριμένα, είπε ότι το έργο στις δύο Λίμνες στην Έγκωμη συζητείται εδώ και 15 χρόνια. «Ζητήσαμε να αναλάβουμε την ευθύνη εδώ και καιρό και δεν έχουμε ανταπόκριση», είπε.
Όσον αφορά την αξιοποίηση νερού από τα εργοστάσια επεξεργασίας λυμάτων, είπε ότι σύντομα θα υπάρξουν ανακοινώσεις για πρόταση για τη Μια Μηλιά, ενώ σημείωσε ότι κατασκευάζονται και δίκτυα στη Βαθιά Γωνιά και στην Ανθούπολη, αναφέροντας, ωστόσο ότι παρατηρείται σοβαρή καθυστέρηση. «Υπάρχουν κοινότητες που έχουν στρέψει ακόμα και οι πηγές τους για πόσιμο νερό», είπε, αναφέροντας το Ποτάμι, τον Κουτραφά και τη Βυζακιά.
Ο Γενικός Διευθυντής του ΕΟΑ Λευκωσίας, Κωνσταντίνος Παρμακλής, απαντώντας σε ερώτηση του Προέδρου της Επιτροπής, Βουλευτή του ΔΗΚΟ, Ζαχαρία Κουλία, είπε ότι «αν είχαμε τα λεφτά, θα μπορούσαμε να τρέξουμε πιο άμεσα και πιο γρήγορα για ποιοτικό νερό προς όλους».
Ο Πρόεδρος του ΕΟΑ Λάρνακας, Άγγελος Χατζηχαραλάμπους, μίλησε για την κακή κατάσταση των υδατοδεξαμενών, σημειώνοντας ότι «δεν νοείται να μην υπάρχει επάρκεια για υδροδότηση δήμων και κοινοτήτων. Αναγκαζόμαστε να φέρνουμε ακόμα και με βυτιοφόρα νερό σε κατοίκους», ζητώντας να προχωρήσει το ΤΑΥ στα κατάλληλα έργα.
Πρόσθεσε ότι η εκτίμηση κόστους για την αποκατάσταση των διαρροών νερού στα δίκτυα ανέρχεται σε €40 εκ., αναφέροντας ότι οι απώλειες νερού στη Λάρνακα φτάνουν το 40%. «Αν έχουμε περισσότερους πόρους θα είμαστε σε θέση να υλοποιήσουμε έργα και να μειώσουμε τις απώλειες», είπε, σημειώνοντας ότι είναι πολύ μικρό ποσό τα €8 εκ. για τους 5 ΕΟΑ.
Εκ μέρους του ΕΟΑ Αμμοχώστου, ο Κωνσταντίνος Ανδρέου είπε ότι οι απώλειες στην επαρχία φτάνουν το 37%, ενώ έχουν γίνει έργα για μείωση του προβλήματος. «Θέλουμε λεφτά για έξυπνους μετρητές, οι περισσότεροι δεν γράφουν σωστά ή δεν γράφουν καθόλου», είπε.
Σημείωσε, ακόμα, ότι το ανακτημένο νερό στο Παραλίμνι χρησιμοποιείται από την τουριστική βιομηχανία και για οικιακή άρδευση, ενώ ζήτησε ο αγωγός που έκανε το Αποχετευτικό Αγίας Νάπας για παραχώρηση του ανακτημένου νερού προς τη γεωργική περιοχή της Σωτήρας, να προχωρήσει από το ΤΑΥ προς το Λιοπέτρι.
Εκπρόσωπος του ΕΟΑ Λεμεσού είπε ότι οι απώλειες φτάνουν πάνω από το 40%, ενώ σημείωσε ότι είναι πολύ μεγάλο το κόστος αντικατάστασης του δικτύου.
Ενιαία Αρχή Διαχείρισης Υδάτων ζητούν οι αγροτικές οργανώσεις
-----------------------------
Ο Μιχάλης Λύτρας της ΠΕΚ είπε ότι είναι σημαντικό να αποφασίσουμε ότι «είμαστε ξηροθερμική περιοχή και κάθε χρόνο θα έχουμε έλλειψη νερού», σημειώνοντας ότι πρέπει να λειτουργούν ολόχρονα και κάθε χρόνο οι αφαλατώσεις, προτείνοντας τη σύνδεσή τους με φωτοβολταϊκά για τη μείωση του κόστους.
Επανέλαβε, επίσης, την πρόταση των αγροτικών οργανώσεων για δημιουργία Αρχής Υδάτων, καθώς η διαχείριση του νερού παραμένει κατακερματισμένη.
Ο Τάσος Γιαπάνης, ΓΓ του Παναγροτικού, είπε ότι μία ανεξάρτητη αρχή υδάτων θα λύσει πολλά προβλήματα, και ζήτησε από το νομοθετικό σώμα να πάρει πρωτοβουλία για το θέμα.
Σημείωσε, επίσης, την ανάγκη αύξησης των κονδυλίων του ΤΑΥ για να προχωρήσουν τα έργα που έχει προγραμματίσει, ενώ είπε ότι τα €8 εκ. προς τους ΕΟΑ είναι μηδαμινό ποσό. Πρότεινε, επίσης, την πιλοτική δοκιμή της σποράς νεφών. Τέλος, απηύθυνε έκκληση για στελέχωση του ΤΑΥ.
Υπουργείο Γεωργίας και ΤΑΥ
----------------------------------
Εκ μέρους του Υπουργείου Γεωργίας, ο Ντίνος Πουλλής είπε ότι τα €8 εκ. προς τους ΕΟΑ αφορούσαν έργα που μπορούν να υλοποιηθούν εντός ενός έτους για μείωση των διαρροών στα δίκτυα. Είπε ότι το ζήτημα βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του Υπουργείου και η επαφή με το ΤΑΥ είναι καθημερινή.
Η αναπληρώτρια Διευθύντρια του ΤΑΥ, Έλενα Φοινικαρίδου, είπε ότι έπρεπε «να δούμε άμεσες δράσεις που θα διαχειριστούν τη ζήτηση νερού. Σε αυτά τα πλαίσια, πέραν από τις αφαλατώσεις και το ανακτημένο νερό, το κομμάτι της διαχείρισης των απωλειών θα έφερνε τη μεγαλύτερη διαφορά», σημείωσε.
«Ρωτήσαμε ποια έργα ήταν ώριμα να επιφέρουν αμέσως όφελος σε αυτό το θέμα. Σε πρώτη φάση επιλέγηκαν τα έργα που θα έφερναν αμέσως όφελος, γι’ αυτό δόθηκαν τα €8 εκ.», είπε.
Ο Μιχάλης Μιχαήλ, επίσης του ΤΑΥ, είπε ότι υπάρχει πρόθεση για νέα πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση €26 εκ. για ώριμα έργα που θα συμβάλουν στη μείωση των διαρροών.
Σε αυτό το σημείο, οι Βουλευτές του ΔΗΚΟ Ζαχαρίας Κουλίας, του ΑΚΕΛ Χρίστος Χριστοφίδης και του ΔΗΚΟ Χρίστος Ορφανίδης, είπαν ότι το ζήτημα είναι πολιτικό και τις απαντήσεις πρέπει να δώσει η αρμόδια πολιτική προϊστάμενη, η Υπουργός Γεωργίας. Ο κ. Κουλίας, ο οποίος προεδρεύει της Επιτροπής, επεσήμανε ότι η συζήτηση θα συνεχιστεί σε επόμενη συνεδρίαση, παρουσία και της Υπουργού.
Σε ερώτηση του κ. Κουλία για το θέμα της υποστελέχωσης του ΤΑΥ, εκ μέρους του Υπουργείου Οικονομικών ο Μιχάλης Σοφοκλέους, αναφέρθηκε στην παγοποίηση θέσεων που ίσχυε εξαιτίας του μνημονίου. Όπως είπε σήμερα έχουν εγκριθεί για πλήρωση 93 θέσεις υπαλληλικού προσωπικού και άλλες 66 θέσεις ωρομισθίων στο ΤΑΥ.
Ο κ. Κουλίας ζήτησε από το ΤΑΥ να καταθέσει πότε ζήτησε πλήρωση θέσεων και ποιοι τις απέρριπταν, σημειώνοντας ότι η συντήρηση των φραγμάτων είναι κρίσιμης σημασίας. Ζήτησε, επίσης, το κοστολόγιο για την απώλεια 1,5 εκ. κ.μ. νερού.
O Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, αναφέρθηκε στο ζήτημα της διαχείρισης των ομβρίων υδάτων για να μην πετάγονται στη θάλασσα, για τα σχέδια διαχείρισης επαναχρησιμοποιούμενου νερού, προτείνοντας αντιγραφή κανόνων που ισχύουν στο εξωτερικό.
Όσον αφορά τα ιδιωτικά φράγματα, ο κ. Θεοπέμπτου είπε ότι το ΤΑΥ έχει τη διαχείριση της λεκάνης των ποταμών. «Πώς έχουμε ακόμα παράνομα φράγματα;», διερωτήθηκε, σημειώνοντας ότι δεν δρούμε προληπτικά και δεν γίνονται έλεγχοι.
Σε δηλώσεις της μετά την Επιτροπή, η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Σάββια Ορφανίδου, είπε ότι η διαχείριση του υδατικού είναι εθνική υπόθεση και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. «Η μεγάλη απώλεια νερού έχει τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις σε θέματα ύδρευσης και άρδευσης για τη στήριξη των γεωργοκτηνοτρόφων, για το περιβάλλον και την ανάπτυξη», ανέφερε.
Σημείωσε ότι είναι επιτακτική ανάγκη να προχωρήσουμε σε θέματα συντήρησης και ασφάλειας των φραγμάτων και επιδιόρθωσης των απωλειών. Πρότεινε, επίσης, την εξέταση δημιουργίας ανεξάρτητης αρχής διαχείρισης υδάτινων πόρων, στο πρότυπο της ΡΑΕΚ και σημειώσε ότι δεν είναι καθόλου ικανοποιητικά τα €8 εκ. που δίνονται στους ΕΟΑ για αντιμετώπιση των διαρροών.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Χρίστος Χριστοφίδης, είπε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με το νερό στην Κύπρο και η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού το πολλαπλασιάζει. «Το ζήτημα νερού στην Κύπρου είναι εθνικό ζήτημα, από τα κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζει αυτός ο λαός για να επιβιώσουμε στη γη μας», είπε.
Σημείωσε, επίσης, την απαίτηση να έρθει η αρμόδια Υπουργός στην Επιτροπή. «Δεν γίνεται να έρχονται κάθε φορά οι τεχνοκράτες, να φεύγουν και να μην απαντώνται τα καίρια πολιτικά ζητήματα για τον στρατηγικό σχεδιασμό, την υλοποίηση, το όραμα και το σχέδιο για τον τόπο», ανέφερε.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Ορφανίδης, είπε ότι είναι «πρώτιστη ευθύνη του κράτους και του Υπουργείου» να περιορίσει τις διαρροές, σημειώνοντας τα λεφτά που χρειάζονται για τις αφαλατώσεις εξανεμίζονται λόγω των διαρροών.
Σημείωσε, ακόμα, ότι «κούρασαν» οι εξαγγελίες για δημιουργία έργων που δεν υλοποιούνται, ενώ επισήμανε την έλλειψη στο προσωπικό του ΤΑΥ. «Έχω τονίσει ότι αφυπηρετώντας πολλά άτομα από το ΤΑΥ δεν φρόντισε η υπηρεσία να τους αντικαταστήσει, αφού προηγουμένως τους ενημερώσει και είναι γνώστες του αντικειμένου», σημείωσε.
Σε δηλώσεις του ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Αλέκος Τρυφωνίδης, είπε ότι η κατάσταση «είναι δραματική». Σημείωσε ότι η Επιτροπή Ελέγχου έχει ζητήσει να υπάρξει έστω συμπληρωματικός προϋπολογισμός ώστε να μπορούν οι ΕΟΑ να μειώσουν τις διαρροές.
Αναφορικά με τα φράγματα, είπε ότι για το δίκτυο στο φράγμα της Σολέας το ΤΑΥ ανέφερε ότι προγραμματίζει την ολοκλήρωσή του το 2029. «Αυτός ο προγραμματισμός είναι γελοίος για ένα φράγμα που κατασκευάστηκε το 2013», είπε, ζητώντας να αλλάξει ο προγραμματισμός.
Επιπλέον, ανέφερε ότι ζήτησε να μπει στον προϋπολογισμό του 2026 η αλλαγή δικτύου του φράγματος Ξυλιάτου, γιατί η διαρροή και το νερό που χάνεται είναι πέραν του 50%, ενώ εξέφρασε την ευαρέσκειά του γιατί έχουν κινηθεί οι διαδικασίες και θα κατακυρωθεί ο διαγωνισμός για να τελειώσει το αποχετευτικό Σολέας.
Διαβάστε επίσης: Η ανακοίνωση του ΤΟΜ για τις ανακλήσεις που αρχίζουν από 3/10
03:45
03:24
15:50
