newsare.net
Στην παραδοσιακή κυπριακή και ευρύτερη ελληνική κατοικία και ο λεγόμενος «ηλιακός» αποτελούσε την καρδιά της καθημερινότητας. Ήταν ένας ημιΑπό τον ηλιακό στο «καλό σαλόνι»: Η εξέλιξη του «άβατου σημείου» του σπιτιού
Στην παραδοσιακή κυπριακή και ευρύτερη ελληνική κατοικία και ο λεγόμενος «ηλιακός» αποτελούσε την καρδιά της καθημερινότητας. Ήταν ένας ημιυπαίθριος χώρος στραμμένος κατά κανόνα προς τον νότο, ώστε να αξιοποιεί τη ζέστη και το φως του χειμερινού ήλιου, λειτουργώντας ως ένας φυσικός ρυθμιστής θερμοκρασίας πριν ακόμη υπάρξουν οι σύγχρονες μορφές θέρμανσης και ψύξης. Εκεί συναντιόταν η οικογένεια, έμπαιναν οι γείτονες, συζητιούνταν τα νέα και γινόταν ο απογευματινός καφές. Ήταν ένας ανοικτός, φωτεινός χώρος που ένωνε την αυλή με το εσωτερικό του σπιτιού, εκφράζοντας τη μεσογειακή λογική της ζωής «ανάμεσα» στον έξω και τον μέσα χώρο. Η αλλαγή εποχής: το σπίτι κλείνει προς τα μέσα Με τη σταδιακή μετάβαση από τον αγροτικό τρόπο ζωής στην αστική πραγματικότητα, ιδιαίτερα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ανάγκες της οικογένειας μεταβλήθηκαν. Τα σπίτια έγιναν πιο ιδιωτικά, οι αυλές μικρότερες και ο τρόπος φιλοξενίας άλλαξε. Ο ηλιακός, ως χώρος ανοιχτής κοινωνικότητας, άρχισε να χάνει τη λειτουργία του, καθώς η καθημερινότητα μεταφερόταν σε κλειστούς χώρους και ο δημόσιος χαρακτήρας της γειτονιάς περιοριζόταν. Το «καλό σαλόνι» ως βιτρίνα της νεότερης εποχής Στις δεκαετίες από τα ’60 μέχρι και τα ’90 το «καλό σαλόνι» ανέλαβε τον ρόλο του πιο επίσημου δωματίου του σπιτιού. Εκεί τοποθετούνταν τα «καλά» έπιπλα, τα κρύσταλλα, οι πορσελάνες και τα οικογενειακά κειμήλια, σε έναν χώρο που δεν χρησιμοποιούνταν καθημερινά αλλά άνοιγε μόνο σε ξεχωριστές περιστάσεις: σε γιορτές, αρραβώνες, σημαντικές επισκέψεις και οικογενειακούς σταθμούς. Στην πραγματικότητα ήταν η κοινωνική δήλωση της οικογένειας, ένα δωμάτιο που προοριζόταν περισσότερο για να δείχνει παρά για να ζει, ένα σημείο όπου η ιδιωτικότητα συναντούσε την προβολή. Ο ηλιακός και το καλό σαλόνι: ίδια ιδέα, διαφορετική εποχή Παρά τις εμφανείς διαφορές τους, η αρχική λογική τους έχει κοινές ρίζες. Και οι δύο χώροι αποτελούσαν τον τόπο υποδοχής και επαφής, τη γέφυρα ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο χαρακτήρα του σπιτιού. Ο ηλιακός εξέφραζε μια πιο αυθεντική, ανεπιτήδευτη καθημερινότητα στο φως και στη φύση, ενώ το καλό σαλόνι αντιπροσώπευε μια εποχή όπου η κοινωνική εικόνα και η επισημότητα είχαν κυρίαρχο ρόλο. Ο πρώτος ανέδυε τη ζωντανή κίνηση της αυλής, ο δεύτερος τη στατικότητα και την επισημότητα ενός τελετουργικού χώρου. Η σύγχρονη επιστροφή στις ρίζες Στη σημερινή αρχιτεκτονική, η ιδέα του ηλιακού επιστρέφει με πιο σύγχρονες μορφές. Μεγάλα ανοίγματα, ενιαίοι χώροι, ημιυπαίθριες στοές και βιοκλιματικές λύσεις ξαναφέρνουν το φως, τον αερισμό και τη φυσική ροή στον σχεδιασμό των σπιτιών. Το παραδοσιακό «καλό σαλόνι», με τη σταθερή του διάταξη και τη σχεδόν τελετουργική του χρήση, υποχωρεί, παραχωρώντας τη θέση του σε πιο ευέλικτες και ζωντανές διαρρυθμίσεις, που θυμίζουν περισσότερο τη φιλοσοφία του ηλιακού. Μια μνήμη που ζει στους χώρους μας Η διαδρομή από τον ηλιακό στο καλό σαλόνι δεν είναι μόνο μια αρχιτεκτονική εξέλιξη αλλά και μια κοινωνική μετάβαση. Οι χώροι αυτοί αντανακλούν τον τρόπο που άλλαξε η κυπριακή οικογένεια, οι σχέσεις της με τη γειτονιά, η έννοια της φιλοξενίας και η πρόσληψη της καθημερινότητας. Στους τοίχους τους αποτυπώνονται οι αξίες και οι ανάγκες κάθε εποχής. Και ακόμη κι αν σήμερα οι μορφές αλλάζουν, η ουσία παραμένει: το σπίτι είναι πάντα ο καθρέφτης της ζωής μας. Read more











